خلود نفس از دیدگاه فارابی و ابن سینا و مقایسه آن با مفادآیات و روایات

نفس با تعلق به بدن و به کارگیری آن خود را تا حدی به کمال می رساند، ولی آنچه مسلم است همراهی نفس با بدن مادی همیشگی نیست و ماده همیشه در تغییر و تبدیل و کون و فساد است و به همین جهت از نفس که مجرد است، جدا خواهد شد و نفس مسیر جدیدی را در پیش خواهد گرفت. لذا مرگ به معنای نابودی نیست بلکه قطع علاق? نفس از بدن است، و این نفس است که برای همیشه باقی خواهد ماند و جاودانه می شود. خلود نفس را می توان هم از جهت عقلی و فلسفی و هم از جهت نقلی و متون الهی مورد بررسی قرار داد. از جهت عقلی، فیلسوف بزرگی چون فارابی، برخلاف آیات و روایات، معتقد به خلود و جاودانگی برخی از نفوس انسانی است و نفوس برخی دیگر را، مانند حیوانات، راهی وادی عدم و نیستی می داند. اما شیخ الرئیس ابوعلی سینا مطابق آیات قرآن و روایات معصومین(علیهم السلام) نفس همه انسان ها را خالد و جاودان می داند و برای ادعای خود دلایلی را مطرح می کند. جناب فارابی و ابن سینا هماهنگ با متون دینی، اهل بهشت را، جاودان در بهشت و سعادت می دانند و معتقدند برخی اهل جهنم از آن خارج می شوند و متکامل می گردند و برخی دیگر در آن خالد و معذب می مانند. واقعیتی که باید به آن توجه شود این است که حقیقت معاد و جاودانگی نفس را هیچ کس آن گونه که باید نمی تواند تبیین نماید، چرا که بحث از این مسائل از امور غیبی ماوراءالطبیعه و پیچیده است، و آنچه مهم است توجه به نتیجه و ثمر? اعتقاد به خلود نفس است و آن هم چیزی جز تغییر در اعمال و رفتارها و سوق دادن آن به سوی تقرب و نزدیکی به خداوند متعال نیست.